30 listopada 2020 r., po sześciomiesięcznym vacatio legis, weszła w życie nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego i szeregu innych ustaw (Dz.U. z 2020 r. poz. 956) zwana Ustawą antyprzemocową. Jakie zmiany niesie nowa regulacja, o tym poniżej.
Ideą nowelizacji jest odizolowanie ofiar od sprawców w sposób natychmiastowy.
Policji i Żandarmerii wojskowej przyznano uprawienie do wydania wobec osoby stosującej przemoc nakazu opuszczenia wspólnie zajmowanego z ofiarą mieszkania i zakazu zbliżania się do jego bezpośredniego otoczenia. Rozwiązania te mogą być stosowane łącznie i są natychmiastowo skuteczne, co oznacza, że osoba stosująca przemoc będzie obowiązana do bezzwłocznego opuszczenia mieszkania. W nakazie jak i zakazie zostanie dokładnie wskazany obszar lub odległość od wspólnie zajmowanego mieszkania, którą stosujący przemoc będzie zobowiązany zachować.
Kiedy taki nakaz albo zakaz może zostać wydany?
Policjant wydaje nakaz lub zakaz:
1) podczas interwencji podjętej we wspólnie zajmowanym mieszkaniu lub jego bezpośrednim otoczeniu lub
2) w związku z powzięciem informacji o stosowaniu przemocy w rodzinie, w szczególności zgłoszenia przez:
- osobę dotkniętą przemocą w rodzinie lub
- kuratora sądowego lub pracownika jednostki organizacyjnej pomocy społecznej, w związku z wykonywaniem ustawowych obowiązków.
Co w przypadku, gdy osoba stosująca przemoc odmówi przyjęcia nakazu lub zakazu?
W takim przypadku doręczenie uważa się za dokonane, a policjant dokonuje adnotacji o odmowie ich przyjęcia na oryginale nakazu lub zakazu.
Czy osoba, wobec której wydano nakaz lub zakaz, może zabrać ze sobą rzeczy osobiste?
Tak, taka osoba ma prawo zabrać, ze wspólnie zajmowanego mieszkania, przedmioty osobistego użytku i służące do świadczenia pracy lub będące jej własnością zwierzęta domowe. Jeżeli jednak domownicy wyrażą sprzeciw, przedmioty i zwierzęta pozostaną w mieszkaniu. W czasie obowiązywania nakazu albo zakazu, osoba stosująca przemoc ma możliwość jednorazowego zabrania z mieszkania rzeczy, które są jej własnością, a których nie zabrał uprzednio, a także zwierzęta domowe, jednak tylko w obecności policjanta, po wcześniejszym uzgodnieniu terminu z osobą dotkniętą przemocą, która ma prawo wziąć udział w tej czynności osobiście, albo tez upoważnić do tego inną osobę.
Czy osobie, wobec której stosowano przemoc przysługuje dodatkowa pomoc?
Tak. O tej pomocy policja zobowiązana jest ją poinformować. Wobec oprawcy wszczęte zostanie postępowanie karne w związku z popełnieniem ściganego z urzędu przestępstwa z użyciem przemocy. Dodatkowo, osoba pokrzywdzona ma możliwość uzyskania wsparcia we właściwym miejscowo ośrodku pomocy społecznej, specjalistycznym ośrodku wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie i innych placówkach świadczących pomoc ofiarom przemocy w rodzinie. Nadto funkcjonuje całodobowy ogólnopolski telefon dla ofiar przemocy. Istnieje również możliwość skorzystania z pomocy innych podmiotów, które otrzymały dotacje z Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej – Funduszu Sprawiedliwości – o nich mowa jest w Kodeksie karnym wykonawczym. Policjant zobowiązany jest przekazać osobie pokrzywdzonej kontakt i adres to najbliższych placówek, udzielających takiej pomocy.
Osoba dotknięta przemocą domową, jest zwolniona od kosztów sądowych.
Czy Policja będzie kontrolowała wykonywanie wydanego nakazu lub zakazu?
Tak. W okresie obowiązywania nakazu lub zakazu Policja przynajmniej trzykrotnie sprawdza, czy nakaz lub zakaz nie są naruszane, i podejmuje niezbędne czynności. Pierwsze sprawdzenie odbywa się następnego dnia po wydaniu nakazu lub zakazu.
Co w przypadku, jeżeli agresywny domownik nie zastosuje się do nakazu lub zakazu?
<
span style=”font-weight: 400;”>W Kodeksie wykroczeń znalazł się nowy przepis stanowiący, iż osoby, które do nakazów i zakazów się nie zastosują, podlegają karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny. Zarówno nakaz jak i zakaz obowiązują przez 14 dni od dnia ich wydania, chyba, że sąd przedłuży ten okres na wniosek osoby, wobec której stosowano przemoc. Sąd rozpozna wniosek w trybie przyspieszonym- w ciągu 1 miesiąca.
Czy osoba, wobec której wydano zakaz lub nakaz, ma możliwość się bronić?
Tak, osobie takiej przysługuje zażalenie do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce położenia mieszkania, w terminie 3 dni od dnia doręczenia nakazu lub zakazu. O tym prawie należy adresata pouczyć. Jeżeli Sąd po zbadaniu okoliczności uzna, że zakaz lub nakaz jest bezzasadny albo nielegalny, to zostanie on uchylony.
Czy osoba dotknięta przemocą może sama żądać, aby osoba stosująca przemoc opuściła mieszkanie i nie zbliżała się do niej?
Tak. Na mocy przepisów ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, jeżeli członek rodziny wspólnie zajmujący mieszkanie, swoim zachowaniem polegającym na stosowaniu przemocy w rodzinie czyni szczególnie uciążliwym wspólne zamieszkiwanie, osoba dotknięta tą przemocą może żądać, aby sąd zobowiązał go do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazał zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia. Analogiczne prawo przysługuje osobie dotkniętej przemocą, która na skutek tych wydarzeń zmieniła miejsce zamieszkania a także wówczas, gdy to członek rodziny stosujący przemoc wyprowadził się ze wspólnego mieszkania lub przebywa w nim nieregularnie.
Podsumowując:
Nowe przepisy objęły ochroną ofiary przemocy domowej. Celem regulacji jest, by ofiara przemocy otrzymała niezbędną pomoc, w szczególności zaś, by mogła nadal, bez strachu, pozostać we zajmowanym mieszkaniu. Od 30 listopada to sprawca przemocy w rodzinie będzie zmuszony do opuszczenia mieszkania.
Jest to szczególnie ważne, w obecnej sytuacji pandemii, kiedy to jesteśmy zmuszeni pozostawać w domu. Życie każdego z nas – prywatne, zawodowe, edukacyjne skupia się właściwie wyłącznie w miejscu zamieszkania. W przypadku rodzin dotkniętych przemocą jest to wyjątkowo trudny okres, pozostawania w nieprzerwanym, osobistym kontakcie z oprawcą, bez możliwości skorzystania choćby z czasowego azylu, jakim zwykle są szkoły czy zakłady pracy.
Jeżeli mają Państwo pytania dotyczące nowej regulacji przeciwdziałającej przemocy domowej lub innych kwestii związanych z przemocą w rodzinie, zapraszamy do kontaktu.
Podstawa prawna: Ustawa z dnia 30 kwietnia 2020 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 956).