Procedura rozwodowa jest tematem znanym wśród byłych par. Zawierając związek małżeński wierzymy, że nasze małżeństwo będzie zgodne, szczęśliwe i trwałe i tak też stanowi tekst przysięgi małżeńskiej. Podejmujemy decyzję i zarazem zobowiązanie – przy świadkach obiecujemy sobie wzajemnie miłość i uczciwość i wspólne życie aż po grób.
Niestety, z czasem okazuje się, że nie każda decyzja była dobra i nie każde zobowiązanie można było wykonać. Z różnych względów – to co miało być na zawsze – kończy się. Zapada decyzja o rozwodzie.
Przesłanki orzeczenia rozwodu
Przesłanki pozytywne orzeczenia rozwodu są dwie:
- zupełny rozkład pożycia małżeńskiego.
- trwały rozkład pożycia małżeńskiego
Czym jest pożycie małżeńskie? Wedle litery prawa – są to więzi łączące małżonków – więź emocjonalna – czyli uczucia – miłość jaka łączy strony, więź fizyczna – życie intymne między małżonkami oraz więź ekonomiczna – wspólne zamieszkanie i wspólne prowadzenie gospodarstwa domowego małżonków. By uzyskać rozwód wykazać należy, że wskazane wyżej więzi wygasły – zupełnie – nie ma między małżonkami miłości, nie ma współżycia i strony nie prowadzą wspólnie domu oraz że rozpad tych więzi ma charakter trwały, to znaczy, że nic nie wskazuje na to, by sytuacja między małżonkami miała się.
Nie każde ustanie więzi małżeńskich uzasadnia rozwód. Jeśli małżonkowie widzą szansę na uratowanie związku, a problemy jakie pojawiły się w związku mają charakter przejściowy – rozpad pożycia nie ma cech trwałości, a tym samym nie kwalifikuje się do żądania rozwodu.
Istnieją również przesłanki negatywne, czyli takie, które jeśli występują, orzeczenie rozwodu nie jest możliwe. Są to:
- sprzeczność z dobrem małoletnich, wspólnych dzieci stron
- sprzeczność z zasadami współżycia społecznego
- brak zgody na rozwód małżonka wyłącznie niewinnego
Jeśli z małżeństwa pochodzą dzieci, które w chwili rozwodu nie uzyskały jeszcze pełnoletności, wówczas ocenić należy, czy dobro dzieci nie jest zagrożone. Jeszcze niedawno dominował pogląd, że najlepiej, gdy dziecko wychowuje się w pełnej rodzinie. Obecnie większą wagę przykłada się do stworzenia dziecku bezpiecznych i spokojnych warunków życia. Jeśli więc rozwód daje szansę na poprawę napiętych relacji między rodzicami, wówczas mając na względnie dobro dziecka, orzeczenie rozwodu nie tylko mu się nie sprzeciwia, ale wręcz jest pożądane.
Sprzeczność z zasadami współżycia społecznego stanowi zaś klauzulę generalną, pozwalającą sądowi nie orzec rozwodu, w sytuacji, w której szczególne uwarunkowania danej sprawy, choć w świetle prawa dopuszczające rozwód, w odczuciu społecznym wykluczają taką możliwość – np. ciężka choroba współmałżonka.
Rozwód nie jest także dopuszczalny, jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia małżeńskiego, chyba że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód albo że odmowa jego zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
Procedura rozwodowa – konieczny jest pozew o rozwód
Rozwód orzeka sąd, dlatego konieczne jest złożenie pozwu o rozwód w sądzie właściwym. Takim sądem jest sąd okręgowy, w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania, jeżeli choć jedno z nich w okręgu tym jeszcze ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu. Jeżeli brak takiej podstawy, wyłącznie właściwy jest sąd miejsca zamieszkania strony pozwanej, a jeżeli i tej podstawy nie ma – sąd miejsca zamieszkania powoda.
Pozew musi zawierać dane powoda (małżonka wnoszącego pozew) oraz pozwanego (małżonka, z którym chce się rozwieść): imię, nazwisko, adres zamieszkania i PESEL, oznaczenie miejsca i daty sporządzenia pozwu. Należy wskazać, czy żądamy orzeczenia rozwodu bez orzekania o winie czy z orzeczeniem winy. Jeżeli małżonkowie posiadają dzieci, konieczne są również wnioski dodatkowe:
- orzeczenie o władzy rodzicielskiej nad wspólnymi małoletnimi dziećmi storn i sposobie jej wykonywania
- ustalenie miejsca zamieszkania dzieci
- wykonywaniu kontaktów dzieci z rodzicem, z którym nie zamieszkują
- orzeczenie o alimentach
Dodatkowo możemy wnieść o:
- podział majątku (jednakże sąd orzeka w wyroku rozwodowym o podziale majątku, tylko jeśli nie spowoduje to nadmiernej zwłoki w postępowaniu),
- orzeczenie o sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania małżonków,
- o eksmisję jednego z małżonków ze wspólnego mieszkania ,
- oraz o alimenty dla drugiego małżonka.
W pozwie należy zawrzeć wnioski dowodowe – czyli wskazać jakimi dowodami chcemy udowodnić spełnienie przesłanek do orzeczenia rozwodu, brak przesłanek negatywnych do jego uzyskania, oraz zasadność pozostałych wniosków zawartych w pozwie związanych z małoletnimi dziećmi stron, ewentualnym podziałem majątku, korzystaniem ze wspólnego lokalu, eksmisją lub alimentami na współmałżonka.
Dowodem w sprawie są przede wszystkim zeznania zainteresowanych stron – powoda i pozwanego, ale także wszelkiego rodzaju dokumenty, wydruki, zdjęcia, nagrania audio i audiowizualne, zeznania świadków czy opinie biegłych. Koniecznym jest załączenie aktu małżeństwa i aktów urodzenia dzieci – jeśli ze związku pochodzą małoletnie dzieci
Pozew podlega opłacie sądowej w wysokości 600 zł. Jeżeli nie jesteśmy w stanie ponieść opłaty, możemy złożyć wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych, załączając oświadczenie o stanie majątkowym i rodzinnym. Dodatkowo warto załączyć, choć nie jest to konieczne, dokumenty, które wykazują koszty związane z utrzymaniem dzieci, rachunki, zaświadczenie o uzyskiwanych dochodach, deklaracje podatkowe.
Pozew musi zawierać uzasadnienie naszego roszczenia. Uzasadnienie zawiera jedynie twierdzenia, które i tak w sądzie trzeba będzie wykazać, dlatego nie jest koniecznym by było bardzo obszerne, powinno jednak zawierać datę i miejsce zawarcia małżeństwa, przyczyny rozpadu małżeństwa, przedstawić, jak obecnie wyglądają relacje rodziców z dziećmi oraz sytuacja finansowa stron, gdzie pracują i jakie są ich możliwości finansowe. Pozew należy podpisać własnoręcznie.
Do sądu składamy pozew zawierający oryginały załączonych dokumentów oraz odpis pozwu (będący kopią oryginału) dla drugiego małżonka. Już teraz procedura rozwodowa robi się skomplikowana – część za nami.
Pozew złożony. Co dalej?
Po złożeniu pozwu, czekamy na pismo z sądu z informacją o wyznaczeniu terminu rozprawy. Sąd przeprowadzi postępowanie dowodowe, obligatoryjnie przesłucha strony. Jeżeli oboje małżonkowie zgadzają się na rozwód bez orzekania o winie lub składają inne, jednakże zgodne wnioski, sąd orzeka w sprawie po przesłuchaniu małżonków, zatem postępowanie może zakończyć się już na pierwszym posiedzeniu. Jeżeli jednak żądania małżonków są różne, konieczne będzie przeprowadzenie postępowania dowodowego, które w zależności od stanowiska stron oraz ilości zgłoszonych w sprawie dowodów może znacznie wydłużyć proces.
Sama rozbieżność stanowisk stron nie przesądza o długości postępowania. Strony w każdej chwili mogą podjąć samodzielnie, lub za pośrednictwem mediatora sądowego rozmowy, które ułatwią postępowanie i pozwolą na wypracowanie przynajmniej częściowego kompromisu, co z kolei pozwoli stronom uzyskać rozwód szybciej i sprawniej.
Procedura rozwodowa kończy się wyrokiem rozwodowym
Sąd wydaje wyrok po przeprowadzeniu rozprawy. Jeśli treść wyroku jest zgodna z naszymi oczekiwaniami musimy jedynie poczekać na uprawomocnienie orzeczenia. Wyrok uprawomocnia się 7 dni po jego ogłoszeniu – jednakże tylko w sytuacji, w której żadna ze stron nie będzie go kwestionować. Jeśli któraś ze stron jest niezadowolona z rozstrzygnięcia ma 7 dni na złożenie wniosku o uzasadnienie wyroku. Wniosek taki podlega opłacie sądowej w kwocie 100 zł. Po otrzymaniu uzasadnienia, strona która o to wnosiła ma co do zasady 14 dni na złożenie apelacji – czyli odwołania od wyroku, którego rozpoznaniem zajmie się sąd wyższej instancji – sąd apelacyjny.
Adw. Aleksandra Tabędzka
Apl. adw. Agnieszka Skoracka
UZYSKAJ PORADĘ
* Te pola są wymagane.